شايد يكي از پيچيده ترين مفهوم هاي زندگي كه همه ي انسان ها از فكر كردن به آن مي ترسند و حتي وحشت دارند مرگ است. هنگامي كه شخصي مي ميرد وي را درون قبر قرار داده و روي قبر وي يك سنگ قبر قرار مي دهند. عموما از زمان گذشته تا كنون از سنگ قبر به عنوان يك نشانه از محلي كه شخص مورد نظر در آنجا دفن شده است استفاده مي شده است. سنگ هاي قبر در ابتدا تنها يك سنگ ساده بودند كه براي نشانه گذاري محل دفن به كار مي رفتند اما با گذر زمان همانند ساير چيزها سنگ قبرها هم تكامل پيدا كردند و كم كم روي آنها چيزهاي گوناگوني حك كردند. براي مثال ابتدا نام و نام خانوادگي شخص، سپس تاريخ تولد و وفات، پس از آن نوشتن متن هايي روي سنگ قبر يا دعا و نوشته هاي ديني و حتي طراحي و كنده كاري هاي مختلف روي سنگ قبر قرار گرفتند. در كشور خودمان و برخي كشورهاي ديگر علاوه بر اين موارد گاها عكسي از شخص فوت شده نيز روي سنگ قبر قرار مي دهند. عموما سنگ قبر افراد مشهور با افراد عادي داراي تفاوت هايي است. براي مثال اين سنگ قبرها شكوهمند تر هستند و از نظر تزئينات جلوه ي بيشتري دارند. بهره گيري از سنگ قبرها معمولا در اكثر اديان از جمله اسلام، يهوديت، مسيحيت و حتي در برخي جاها بر طبق سنت هاي رايج مرسوم بوده و هست. در كشور ما ايران سنگ هاي قبر عموما به شكل خوابيده روي قبر شخص فوت شده نصب مي شوند اما در ساير كشورها عموما سنگ قبرها به صورت ايستاده روي قبر قرار مي گيرند. در ادامه قصد داريم تا به بررسي انواع سنگ قبر بپردازيم و سپس با سنگ قبر افراد مشهور نيز آشنا مي شويم.
عامل هاي مهم در انتخاب سنگ قبر
همان طور كه پيش تر هم گفتيم سنگ قبرها به مرور زمان به تكامل رسيدند و روي آنها عناوين گوناگون از مشخصات فردي متوفي گرفته تا اشعار و نوشته هاي مختلف و حتي عكس شخص فوت شده قرار مي گيرد. در بعضي از آرامستان هاي بزرگ نيز براي اينكه سنگ قبر فرد فوت شده راحت تر پيدا شود روي قبرها نشاني آن از جمله قطعه و رديف به خاك سپردن نيز حك مي شود كه معمولا اين نشاني ها در قسمت تحتاني سنگ قبر حك مي شوند. در ادامه پيش از اينكه به سنگ قبر افراد مشهور بپردازيم ابتدا نكاتي در مورد انتخاب سنگ قبر ذكر خواهيم كرد.سنگ قبرها هم مانند بقيه ي چيزهايي كه در طول زمان به تكامل رسيده اند شكل و شمايل مختلفي به خود گرفته اند و خانواده يا بازمانده هاي فرد فوت شده تلاش مي كنند تا با انواع مختلف طراحي هاي روي سنگ قبر يا نوشته هايي كه براي روي ان در نظر ميگيرند ياد و خاطره ي فرد متوفي را زنده نگاه دارند. حال به جز اين موارد، ساير چيزهاي ديگر نيز هستند كه براي برگزيدن يك سنگ قبر از اهميت برخوردار هستند كه در ادامه ي اين مطلب به آنها مي پردازيم.
مقاومت و استحكام سنگ قبر
معمولا سفارش سنگ قبرها مشمول هزينه هاي مالي زيادي مي شوند و عموما گران قيمت هستند. در نتيجه يكي از با اهميت ترين عامل هايي كه در انتخاب كردن سنگ قبرها دخيل است را مي توان مقاومت سنگ قبر و نيز مستحكم بودن آن در برابر فرسودگي و عوامل خارجي مانند باد، نور خورشيد، برف و باران، سرما و گرما و غيره به شمار آورد. اين امر بخصوص در مورد سنگ قبر افراد مشهور اهميت زيادي دارد. اهميت اين موضوع به اين دليل است كه عموما در گورستان ها قبرها در فضاهاي باز و در معرض نور خورشيد و ساير عامل هاي جوي مانند باد و باران و غيره قرار مي گيرند، علاوه بر اين چون سنگ قبرها روي زمين قرار دارند احتمال ضربه وارد شدن به آنها بر اثر عامل هاي متعدد زياد است. همه ي اين فاكتورها در فرسايش يك سنگ قبر نقش موثري دارند. به همين علت است كه عموما جنس سنگ قبر را از سنگ هاي مستحكم و مقاوم انتخاب مي كنند تا در گذر زمان خراب نشود. از جمله نمونه هاي سنگ هايي كه براي سنگ قبر استفاده مي شوند مي توان به سنگ مرمر، سنگ گرانيت، ديوريت، كوارتزيت، تراورتن و گابرو اشاره كرد. در ادامه و پس از اتمام ويژگي هاي سنگ قبر به بررسي مفصلي راجع به انواع سنگ هاي مورد استفاده در سنگ قبر مي پردازيم.
زيبايي و براق بودن سنگ قبر
هنگامي كه سنگ قبر از نظر بصري زيبا باشد و شكل ظاهري براقي داشته باشد مي تواند تا حدي موجبات آرام شدن حال روحي بازمانده هاي فرد فوت شده را فراهم كرده و نيز نشان دهنده ي ميزان احترامي است كه خانواده ي فرد فوت شده براي شخص وي قائل بوده اند. از ديگر فاكتورهايي كه براي انتخاب سنگ قبر اهميت دارد پس از مستحكم و مقاوم بودن شكل ظاهري زيباي آن است كه اين امر تا حد زيادي با طرح هايي كه روي سنگ قبر قرار مي گيرند و حكاكي ها و حتي قرار گيري تصوير شخص فوت شده ميسر مي شود. عموما رنگ هاي رايج براي سنگ قبرها سفيد و سياه هستند كه نشانگر احترام به متوفي و نيز معصوميت وي هستند.
چگونگي نوشته هاي روي سنگ قبر
يكي از چيزهايي كه سبب تمايز سنگ قبرها با هم مي شود همان نوشته هاي روي آنها است. اين نوشته ها مي توانند اطلاعاتي در مورد خود شخص فوت شده اعم از نام و نام خانوادگي و تاريخ فوت و غيره باشند و هم مي توانند شعر يا مطلب زيبايي در مدح فرد يا مرگ يا هر چيز ديگري باشند. معمولا نوشته هاي روي قبر را با خطي زيبا حكاكي مي كنند كه سبب زيبايي ظاهري سنگ قبر مي شود. معمولا نوشته هاي روي قبر به رنگ هاي سفيد، مشكي يا طلايي هستند كه انتخاب رنگ كاملا به جنس و رنگ سنگ قبر وابسته است. حكاكي نوشته هاي برخي از اين سنگ قبرها به صورت فرورفته انجام مي شود و در بعضي انواع ديگر به شكل برجسته حكاكي مي شوند. حكاكي هاي برجسته در مقايسه با فرورفته از نظر قيمتي گرانتر تمام شده اما خب زيبايي خاصي نيز به سنگ قبر مي بخشند. در مورد سنگ قبر افراد مشهور شايد اين مورد از ساير موارد مهم‌تر و برحسته‌تر باشد چون يكي از مواردي كه توجه افرادي كه به آرامگاه اين بزرگان سر مي‌زنند را به خود جلب مي‌كند، نوشته و متن روي سنگ قبر آن‌هاست كه اغلب به سفارش خودشان روي سنگ قبرشان حكاكي شده است.
جنس سنگ قبر ها چيست
ما براي معرفي بيشتر سنگ قبر افراد مشهور بهتر است كه از جنس هاي سنگ هاي قبر آگاه باشيم.ِ سنگ هاي قبر جنس هاي متفاوتي دارند در كشور هاي مختلف از جنس هاي متفاوتي براي ساخت سنگ قبر استفاده مي شود و نكته اي كه در باره سنگ هاي قبر اهميت دارد دين شخصي است كه فوت شده است زيرا هر ديني يك مجموعه اي از آداب و رسوم را براي شخص فوت شده دارد. در كشور ما كه دين رسمي آن دين مبين اسلام است از جنس هايي كه در زير گفته شده است براي سنگ قبر استفاده مي كنند.
- سنگ سيمين: سنگ سيمين به رنگ مشكي است و درون آن دانه هاي سفيد رنگ وجود دارد. سنگ گرانيت نوعي از سنگ سيمين است.
- سنگ شبق: رنگ اين سنگ مشكي است و نسبت به سنگ هاي ديگر بيشتر مورد توجه قرار دارد به اين دليل كه براق است و كمي درخشش دارد.
- سنگ مرمر: سنگ مرمر انواع مختلفي دارد. براي سنگ قبر معمولا از سنگ مرمر سفيد استفاده مي شود اما سنگ هاي مرمر فقط به رنگ سفيد نيستند و در رنگ هاي خاكستري، قرمز و سبز وجود دارند. سنگ مرمر در برابر شرايط سختي مانند سرماي زياد و گرماي طاقت فرسا و شرايط آب و هواي نامساعد مقاومت بسيار بالايي دارد. كيفيت سنگ هاي مرمر با يكديگر متفاوت اند هر چه قدر سنگ مرمر براق تر باشد و تعداد رگه ها و خط هاي موجود در آن كمتر باشد سنگ مرمر با كيفيت تر و مرغوب تر است. البته شايان ذكر است كه هر چه قدر يك سنگ مرمر زيبا تر باشد و كيفيت و استقامت آن بيشتر باشد قيمت بالاتري هم دارد.
در اين قسمت با جنس هاي سازنده سنگ قبر آشنا شديم در ادامه درباره سنگ قبر افراد مشهور توضيحات بيشتري مي دهيم.
تعدادي از نوشته هاي روي سنگ قبر افراد مشهور
همان طور كه بيان كرديم روي سنگ هاي قبر شعر ها و سروده هايي حك مي شوند روي سنگ قبر افراد مشهور هم شعر هاي زيبايي نوشته شده است كه مي خواهيم چند تا از بهترين اين شعر ها را براي شما بيان كنيم.
- پروين اعتصامي يكي از شاعران معاصر است كه سروده هاي بسيار زيبايي دارد روي سنگ قبر او شعري كه در زير نوشته شده است، حك شده است.
آنكه خاك سيه اش بالين است
اختر چرخ ادب پروين است
گرچه تلخي از ايام نديد
هر چه خواهي سخنش شيرين است
- منوچهر نوذري يكي از بازيگران محبوب ايران در دهه هاي گذشته بوده است. روي سنگ قبر اين هنرمند شعر زير حك شده است.
زحق توفيق خدمت خواستم دل گفت پنهاني
چه توفيقي از اين بهتر كه خلقي را بخنداني
- همه ايراني ها حافظ را مي شناسند. اين شاعر بزرگ سروده هاي بسيار زيبايي دارد. آرامگاه حافظ در شهر شيراز واقع است. شعري كه در زير نوشته شده است روي قبر حافظ حك شده است.
بر سر تربت ما چون گذري همتي خواه
كه زيارتگه رندان جهان خواهد بود
- كوروش كبير يكي از پادشاهان ايران در سال هاي دور بوده است كه در زير متني كه روي سنگ قبر آن حك شده است، نوشته شده است.
اي انسان هر كه باشي واز هر جا كه بيايي
ميدانم خواهي آمد
من كوروشم كه براي ي ها اين دولت وسيع را بنا نهادم
بدين مشتي خاك كه تن مرا پوشانده رشك ممبر
- فروغ فرخزاد يكي ديگر از شاعران زن كشورمان است كه شعر هاي دل نشيني سروده است. و شعر زير روي سنگ قبر او حك شده است.
من از نهايت شب حرف ميزنم
من از نهايت تاريكي
و از نهايت شب حرف مي زنم
اگر به خانه من آمدي براي من م
اي مهربان چراغ بياور و يك دريچه
كه از آن به ازدحام كوچه خوشبخت بنگرم
- خسرو شكيبايي يكي از بازيگران معروف و خوش صداي كشورمان است كه شعري كه در زير آمده است روي سنگ قبر او حك شده است.
در ازل پرتو حسنت ز تجلي دم زد
عشق پيدا شد و آتش به همه عالم زد
- سهراب سپهري يكي از شاعران محبوب در كشورمان است كه شعر نو مي سراييد. روي سنگ قبر اين شاعر بزرگوار شعري هك شده است كه در زير نوشته شده است.
به سراغ من اگر مي آييد
نرم وآهسته بياييد
مبادا كه ترك بردارد چيني نازك تنهايي من
- همه مردم دنيا اسكندر مقدوني را مي شناسند. او هميشه براي كشور گشايي تلاش مي كرد. شعري كه روي سنگ قبر او هك شده است در زير آمده است.
اكنون گور او را بس است
آنكه جهان اورا كافي نبود
- لودولف يكي از رياضيدانان است كه در سال هاي پيش زندگي كرده است. روي سنگ قبر او شعر يا متني حك نشده بلكه عدد π كه يكي از نماد هاي رياضي است روي سنگ قبر او حك شده است.
- نيوتون يكي از معروف ترين دانشمندان سال هاي گذشته است و كمك زيادي به علم فيزيك كرده است. متني كه در زير آمده است روي سنگ قبر او حك شده است.
طبيعت و قوانين طبيعت در تاريكي نهان بود
خدا گفت بگذار تا نيوتن بيايد…..
و همه روشن شد
- فريدون مشيري هم يكي از شاعراني است كه در گذشته شعر مي سروده است. شعري كه در زير نوشته شده است روي سنگ قبر مشيري حك شده است.
سفر تن را تا خاك تماشا كردي
سفر جان را از خاك به افلاك ببين
گر مرا مي جويي
سبزه ها را درياب با درختان بنشين
- وينستون چرچيل يكي از نخست وزيران سابق كشور بريتانيا است. متني كه در زير نوشته شده است روي سنگ قبر او هك شده است.
من براي ملاقات با خالقم آماده ام
اما اينكه خالقم براي عذاب دردناك ملاقات با من آماده باشد چيز ديگريست
- ويرجينيا وولف يك نويسنده زن اهل كشور انگلستان است. وي مقاله نويس، ناشر و رمان نويس و منتقد بوده است. شعري كه در زير آمده است روي سنگ قبر اين نويسنده بزرگ حك شده است.
در برابرت خود را پر ميكنم از فرار نكردن
اي مرگ
- فرانك سيناترا يك هنرمند و بازيگر اهل كشور آمريكا است. اسم اصلي اين شخص فرانسيس آلبرت سيناترا است اما در بين طرفداران به اسم فرانك سيناترا معروف است. او علاوه بر اين كه بازيگر بود خواننده هم بود. روي سنگ قبر اين بازيگر و خواننده معروف شعر زير حك شده است.
بهترين ها هنوز در راهند….
انسانهاي بزرگ واقعا” بزرگند